Reisverslag 2016

Reisverslag Verdun  10-06-2016/ 12-06-2016

Dag 1

Het is zo ver, we gaan weer naar Romagne sous Montfaucon! We hebben er allemaal maanden naar uitgekeken. Herman en Henk zijn donderdag avond al vroeg bij mij , zijn we te vroeg vraagt Herman? Ik begin te lachen want we zouden allemaal de avond voor vertrek proberen wat te slapen we rijden immers weer in de nacht. Maar in de regel lukt dat dus niet , zo ook nu weer niet. Koffie vraag ik? Dat is niet tegen dovemans oren  en beide knikken. We zitten gezellig aan tafel en maken plannen voor de volgende dag. Na een uur besluiten we om naar René te rijden, en die is ook al klaarwakker. We zijn compleet en beginnen aan onze reis. Rob en Kees komen later op de vrijdag. Onderweg stoppen we een aantal keer om wat te eten en te roken want de sigaren zijn weer in overvloed aanwezig. Het eerste broodje ei komt uit het zakje waarop Herman gelijk reageert, wat een meur, niet in mijn auto, in mijn auto geen broodjes ei. De sfeer zit er gelijk goed in en we lachen hem uit. Ik geef hem ook een broodje en het is gelijk stil want nu staat hij zelf te genieten van mijn overheerlijke broodjes. Na het laten van wat veldtrompet geluidjes stappen we weer in en vervolgen onze weg.

Om vijf uur in de ochtend rijden we Frankrijk in en maken even tijd voor een sanitaire stop om 6 uur in de ochtend bij Dun sur Meuse. De zon komt net op en we rijden naar de Eglise Notre Dame De Bonne Garde. Het is een schitterende plek om over Dun sur Meuse uit te kijken. De spitsboogkerk uit de 14 de eeuw (geklasseerd als Historisch Monument in 1920) dat werd gebouwd te midden van de oude citadel van Dun-Haut en bevat twee monumentale beeldhouwwerken van Ipoustéguy “Mort de l’Evêque Neumann” en “Christ”.  http://www.patrimoine-du-nord-meusien.fr/dun-sur-meuse.html

We besluiten om naar Stenay te gaan om daar boodschappen te gaan doen voor het weekeind. Stenay 1914-1918. Vanaf het moment van de oorlogsverklaring op 4 augustus 1914 wordt Stenay grotendeels door het Franse leger verlaten, en ook het merendeel van de inwoners en burgerlijke autoriteiten verlaten de stad. Achter blijven enkele arbeidersfamilies en de Belgische en Franse vluchtelingen. De brandweer blaast de bruggen op over de Maas om de oprukkende troepen alsnog daar tot staan te brengen. De Duitsers komen vanuit het noorden, nadat ze daar verschillende dorpen brandend hebben achter gelaten.(Olizy) De bezetting van Stenay begint op 28 augustus 1914 en eindigt meer dan 4 jaar later op 9 november 1918. Het zijn de troepen van de 2e Amerikaanse divisie van het 5e corps die aan de bevolking van Stenay op 9 november 1918 de vrijheid teruggeven.

Der Kronprinz in Stenay

In September 1914 arriveert der Kronprinz in Stenay en zal er tot Februari 1918 verblijven. De Kronprinz installeert zijn hoofdkwartier in de “nieuwe” jongensschool in Stenay (zie de foto met het paard en hazewindhond voor de school. De school (in die periode nieuw gebouwd boven op de verdiepingen van het oude klooster) doet nog steeds dienst als school. Als woonhuis kiest hij het Chateau des Tilleuls (gebouwd in 1876) aan de noordkant van het provinciestadje. De kleine provinciestad verandert snel: er komt o.a. een Offiziersheim, een Kreisskommandantur, een Feldbuchhandlung der 5e Armee, een Kasino en een Hauptlazaret. Straatnamen veranderen er de stadspoort wordt Berliner Tor genoemd. Zie verder bij Stenay in oorlogstijd. Der kroonprins, altijd omringd door het geblaf en gehuil van zijn hazewindhonden, was vaak in Stenay en omgeving te zien, te paard zowel als in zijn auto. Deze had een speciale signaalhoorn. Bereed de prins een zwart paard, dan was hij gewoonlijk in een licht uniform gekleed, terwijl hij een donker uniform droeg als hij op zijn schimmel zat. Voor zijn soldaten had hij steeds sigaretten bij zich in een grote witte doos. Het volk noemde hem gewoonlijk “Zigomar”, terwijl de bourgeoisie hem met een boosaardige woordspeling de “clown-prins” noemde.

We komen een uur te vroeg aan bij de intermarche, alles is nog in diepe rust. We besluiten om daar maar te wachten tot de opening. We nemen weer plaats in de auto voor een powernap. Herman snurkt er op los en Henk ook maar door al die herrie lukt het mij en Rene niet om ook even de ogen te sluiten. Na een kwartier schrikt Herman wakker van zijn eigen gesnurk en springt uit de auto slaat met de deur zodat we allemaal opschrikken van deze actie. Wat ga je doen is onze eerste reactie, hij kijkt ons aan en na het laten van een veldtrompetje stommelt hij wat van ik kan toch niet slapen, waardoor wij weer in de lach schieten. Na een tijdje gaat de intermarche open en doen we voor het weekeind weer de boodschappen. We gaan op weg naar Romagne sous Montfaucon om onze bagage en boodschappen op te bergen in het Kippenhok bij La Gabrielle zo heet ons appartement waar we al jaren vertoeven. We worden weer hartelijk verwelkomt met koffie en er wordt weer een jaar bij gekletst.

Nadat alles is opgeruimd gaan we op pad richting de champagnestreek. Hier zijn we nog niet eerder geweest. Onderweg komen we langs de Duitse begraafplaats Sechault en besluiten om hier even te stoppen.

We gaan weer verder op weg naar het Amerikaanse monument Sommepy, onderweg komen we ook nog langs Monument aux morts des 170e et 174e RI (Sommepy-Tahure-51-Marne) waar we ook even een kijkje nemen.

We komen na een tijdje aan bij het Blanc mont memorial. Maar voordat we het monument gaan bekijken wordt er eerst wat gegeten. Rene onze chef kok prepareert hier de bekende pain du stock.

Het Sommepy monument “Blanc Mont” staat op de top van de Blanc Mont bergkam, 3 mijl ten noorden van Sommepy in het departement van de Marne. De locatie is een voormalige Duitse observatiepost. Hier sneuvelden meer dan 6000 Amerikaanse soldaten. Ze zijn begraven op de begraafplaats van Romagne.  De plaats waar het monument staat werd na hevige gevechten op 3 oktober 1918 veroverd door de Amerikaanse 2e divisie.

architect: Arthur Loomis Harmon, New York

opening: 1937, 20e verjaardag begin deelname Amerikanen aan WO1

We gaan weer verder op weg naar het monument de Navarin. Het is inmiddels 13.30 en het monument is gesloten, we lezen dat het om 14.00 weer open gaat voor bezoek. We besluiten om een half uur te wachten, nou dat half uur werd een uur en een kwartier. Toen kwam de beheerder op de Franse slag aan kakken. Dus als u van plan bent om het monument te bezoeken ga dan niet op de aangegeven tijd daar naar toe, de Fransen nemen het niet zo nauw met de tijd. Maar een bezoek is zeer de   moeite waard.

 Dit monument is gelegen in het centrum van het vroegere Champagnefront dat zich uitstrekte van Reims tot de Argonne. Het monument is opgericht ter herdenking van de veldslagen die hier van september 1914 tot oktober 1918 hebben plaats gevonden. Het werd opgericht in 1924 op initiatief van generaal Gouraud, commendant van het 4e Franse leger en is ter ere van de gesneuvelden van de legers in Champagne. Ingewijd op 28 september 1924 in bijzijn van maarschalk Joffre en generaal Gouraud. Het terrein erom heen heeft nog de kenmerken van het slagveld met resten van loopgraven, verbindingsloopgraven en kraters. Op de top van de pyramide staat een sculpture die 3 patrouille soldaten voorstellen met de trekken van:
– Luitenant Quentin Roosevelt, zoon van de president, gesneuveld in Tardenois – Generaal Gouraud, bevelhebber van het 4e  Franse leger – een broer van de beeldhouwer die gevallen is bij Moulin de Laffaux (Aisne, Chemin de Dames). Binnen dit monument is een kapel waarvan de muren bedekt zijn met gedenkplaten aangebracht door families ter nagedachtenis van hun geliefden. Na de afwerking van de necropolen bleef men nog talrijke beenderen vinden op de slagvelden. Het Navarin monument werd toen omgevormd tot grafmonument en de crypte bevat nu de resten van,  meest naamloze, 10.000 soldaten. Vanaf 1947 liggen hier ook de lichamen van generaal Gouraud en generaal Prételat, conform hun wens.

 

Deze kapel is gebouwd op de weg naar Aubérive dankzij een geldinzameling door de Russische Association du Souvenir du Corps Expéditionnaire (Vereniging ter nagedachtenis van het Russische Expeditieleger). Bij de kapel, beheerd door de Vereniging, ligt een kleine orthodoxe begraafplaats. Onder de Romeinse kruisen op de militaire begraafplaatsen liggen zo’n duizend Russische soldaten begraven die behoorden tot de twee brigades die kwamen vechten aan het Franse front vanaf 1916. Na de Oktoberrevolutie zijn de meeste van deze soldaten “vrijwillige arbeiders” geworden, terwijl de weigeraars naar kampen in Algerije werden gestuurd. Uiteindelijk hebben tweeduizend van hen verder gediend in de Marokkaanse divisie. Achter de Kapel en de begraafplaats werden door drie monniken Orthodoxe kluizenaarscellen gebouwd waar ze baden voor deze verbande zielen. “Enfants de France, quand l’ennemi sera vaincu et quand vous pourrez librement cueillir des fleurs sur ces champs, souvenez-vous de nous, vos amis russes, et apportez-nous des fleurs”. “Kinderen van het Vaderland! Wanneer de vijand zal zijn verslagen en wanneer u vrijuit bloemen zult kunnen plukken in de velden, denk dan terug aan ons, uw Russische vrienden, en breng ons bloemen”. (monument van het 2de Regiment van het Russische Expeditiekorps, gelegen rechtover de begraafplaats.)

Zeer onder de indruk van dit verhaal gaan we weer terug naar La Gabrielle, de twee broers Rob en Kees komen ook in de namiddag weer aan en die zullen ook wel trek hebben in een BBQ. We rijden door Romagne sous Montfaucon en zien tot onze verbazing dat de oude kerk open is. We komen er al jaren voorbij maar nooit zijn we er in geweest dus nu is onze kans om deze schitterende kerk eens van binnen te bekijken.

Ik heb een kaars voor ontvallen familieleden en vrienden aangestoken.

We rijden terug naar La Gabrielle waar Rene onze chef pyromaan de bbq weer moet gaan voorbereiden. De twee broers Rob en Kees zijn inmiddels ook aangekomen. Er moet weer een hoop bij gepraat worden, de Ricard en bier vloeit rijkelijk. Ook hebben Rob en Kees een verrassing voor Herman, ze vinden namelijk dat hij meer aanzien moet hebben dat hij veel te bescheiden overkomt en na een schitterende speach van Rob wordt Herman gekroond tot Keizer Wilhelm 26ste . En onder een daverend gelach krijgt hij zijn Pickelhaube opgezet. Ook wij moeten er aan geloven en worden met Pickelhaube op de foto gezet en dat onder protest van onze nieuw gekroonde Keizer Wilhelm 26ste.  Roland van La Gabrielle komt nog even buurten met een fles eigen distillaat, hij komt op de herrie af en aanschouwd het zooitje ongeregeld. Gaat het wel goed vraagt hij? En er volgt weer een lachsalvo. De fles gaat open en die Mirabelle shit hakt er goed in. De een na de ander verdwijnt naar bed want het is een lange indrukwekkende dag geweest.

Der Kaiser und sein Gefolge

Dag 2

Het is 07.00 als ik wakker schrik, ik spring als een jonge hinde uit mijn bed en stap onder de douche. Als ik fris uit de douche kom roep ik morguh heren goed geslapen? Na een hoop gesteun en gemopper en een morguh terug gaan de heren ook toilet maken. Om 09.00 gaan we ontbijten. De twee broertjes zitten al aan tafel en maken al plannen voor de nieuwe dag. We beginnen de dag zoals we de laatste jaren steeds hebben gedaan met een herdenking aan Bas die in 2012 is overleden. We rijden naar de Amerikaanse begraafplaats om Bas daar te herdenken. Tijdens de minuut stilte voor Bas klinkt ineens de Last post over de begraafplaats, en lijkt het of hij dat zo gedirigeerd heeft.”Toeval? ik geloof niet in toeval”.We hebben het er allemaal moeilijk mee en de emoties komen dan ook los. We denken allemaal “Bas we missen je”.

Nog stil van de emoties gaan we op weg naar het Memoriaal Verdun, het museum is een aantal jaren dicht geweest voor een ingrijpende verbouwing en is een aantal weken geleden weer geopend. We willen het museum gaan bekijken deze ochtend. We rijden het voormalig slagveld op en wat ons meteen opvalt is de enorme drukte daar. Er is geen parkeerplek te vinden en na een tijdje rond rijden vinden we toch nog een plekje in de berm langs de weg. De parkeerplaats van het museum staat vol met touringcar bussen van allerlei nationaliteiten. We lopen naar binnen en al snel blijkt er een wachttijd van meer dan een uur te zijn om het museum in te mogen. Daar hebben we geen zin in om in deze kermis te wachten en we besluiten om plan B uit te voeren en we verlaten het kermis terrein.

Plan B gaat in werking, we gaan op zoek naar Batterie 8-2 Tourelle Bussière, Fort Souville.  Fort Souville hebben we een aantal jaren geleden al bekeken maar toen niet gezocht naar Tourelle Bussière. We zetten de auto neer voor de hoofdingang van het fort en beginnen links van het fort met de beklimming van de heuvel waarin Souville gebouwd is. Het is even zoeken maar niet zonder resultaat. Na een tijdje vinden we dan ook de ingang van de Tourelle.

Batterie 8-2, gelegen in de sector van Fort de Belleville en Fort de Souville, bestaat uit de Tourelle Bussière. De batterij is ook bekender onder deze naam. Hij is gelegen op ongeveer 150 meter ten westen van Fort de Souville, en hij had verbinding met dat fort door middel van onderaardse tunnels. Het is de enige ‘Bussière’ toren van deze soort die in Verdun gebouwd werd.

De bouw van de toren was vanaf het begin al geteisterd door technische moeilijkheden. De toren werd in 1871/1872 door luitenant-colonel Bussière ontworpen. Er was in de loop van de jaren veel veranderd aan het plan. Er waren altijd technische moeilijkheden. De proefcommissie weigerde dan ook de toren op meer plaatsen te laten bouwen. De toren bij Souville is te zien als een prototype. Zelfs na de bouw bij Souville, in 1890-1891, werd er nog veel veranderd om de toren functionerend te krijgen. De toren werd door een hydraulisch systeem naar boven en beneden bewogen. Dit systeem stond in verbinding met een tegengewicht. Dit tegengewicht stond onder invloed van waterdruk. De 184 ton zware toren had een waterdruk van 123kg/cm2 als hij omhoog stond. Bij een druk van 90kg/cm2 bleef de toren binnen. Het 155mm geschut in de toren had een systeem dat de terugslag afremde. De toren kon, als hij omhoog stond, vergrendeld worden, zodat er langdurig gevuurd kon worden. De energiebron was een stoommachine met 8 PK sterkte. De bemanning bestond uit twintig man en een officier.

 Toen in 1914 de oorlog uitbrak was de toren nog niet klaar voor gebruik. Langdurig werd er gerepareerd en gewerkt aan de toren, tot in oktober 1915. Toen op 21 februari 1916 de slag bij Verdun begon, vuurde de toren ongeveer 600 schoten af. Door de explosie van munitie in de loop van het kanon op 16 maart 1916 werd de toren beschadigd en viel hij weer langer uit. De toren werd regelmatig door Duits artillerie beschoten. Alleen de ruimtes van de batterij werden gebruikt. Het was na de explosie van 16 maart commandopost. In 1916 werd met grote intensiviteit aan de bouw van de tunnels naar Fort de Souville begonnen. In 1917 werd daarbij ook nog achter de batterij een Casemate Pamart opgesteld. Ook een uitkijkkoepel werd daarbij gebouwd. In 1917 was de toren weer klaar voor gebruik. Het is niet bekend of de toren nog actief aangevallen heeft. Een tweede kanon werd niet meer gebouwd.

 

We zijn enorm onder de indruk van dit kanon en dat zien jullie aan de vele foto’s die we gemaakt hebben.

De middag is omgevlogen en we besluiten om richting Romagne te rijden. We gaan nog op zoek naar het graf van Leonard C Verhoeff een Nederlandse jongen die gevochten heeft aan Amerikaanse zijde. Onderweg komen we nog wat ruïnes tegen. Volgens Tommy die op het forum schrijft;   (Als ik het goed zie zijn dit de ruïnes langs de weg ongeveer tegenover de Batterie du Tunnel, richting de wegkruising nabij Fort de Tavannes (ik ken ze alleen met overvloedige begroeiing…). Ik heb begrepen dat dit een ‘bâtiment annexe du Fort de Tavannes’ is, dus misschien restanten van een officierswoning of een andersoortige werkplaats die bij het Fort of de omliggende batterijen hoorde. Zeer kortbij ligt in het dal ook een Dépôt intermédiaire, een klein munitiedepot. Bij andere forten zie je ook nog wel eens in de ruime omgeving ruïnes van gebouwen en woningen, bijv. in de bossen bij Landrecourt of Moulainville. )  En ik denk dat hij gelijk heeft!! Bedankt Tommy!

We gaan weer verder en op zoek naar Leonard C Verhoeff op de Amerikaanse begraafplaats bij Romagne sous Montfaucon.

Dit is een kransneerlegging aan de Arc de Triomphe in Parijs waarop o.a. Amerikaanse familieleden te zien zijn. De vraag wordt gesteld of de hoge personen/officieren soms bekend zijn/herkend worden?
 De dame in kwestie is de (Nederlandse) Nellie Verhoeff die eind 19de eeuw naar de US is geëmigreerd en wiens zoon in november 1918 bij Bantheville sneuvelde. Hij ligt op Romagne begraven.

Leonard Verhoeff

We besluiten om bij JP van het museum 14-18 in Romagne sous Montfaucon nog wat te gaan drinken want een heerlijk koel biertje gaat er wel in. Het is een gezellig weerzien en hij verteld weer honderd uit.

Het zit er weer op voor vandaag en onze magen beginnen te knorren en Herman begint afvalverschijnselen te vertonen en we weten wat dat betekend, dus we snellen ons richting La Gabrielle alwaar Rene onze chef-kok, pyromaan zijn kacheltje moet opstoken. En dat kan hij heel goed. Al snel hebben we drank en dankzij Rob heerlijke zalm op onze bordjes en praten we over wat we vandaag hebben gezien en beleefd.

Kaizer Wilhelm 26ste laat zich ook weer zien en speelt weer op zijn veldtrompetje. De lachsalvo’s zijn weer in Verdun te horen.

Dag 3

We zijn al vroeg uit de veren en pakken onze koffers weer in want we gaan in de middag weer richting huis. Het zit er weer op voor dit jaar. Maar zover is het nog lang niet. We gaan zo eerst ontbijten bij Roland. Daar zitten Rob en Kees ook en de eerste onzin vliegt alweer over tafel. Na het eten nemen we afscheid van Roland en Beatrice. En we gaan op weg naar de Duitse begraafplaats in Romagne sous Montfaucon. Op de Duitse militaire begraafplaats in Romagne-sous-Montfaucon in Lotharingen liggen 1412 Duitse en vier Franse soldaten begraven, die zijn gesneuveld gedurende de Eerste Wereldoorlog in Noord-West Frankrijk. De begraafplaats is al sinds september 1914 in gebruik. Het kerkhof werd in september 1914 aangelegd. In Romagne was indertijd een groot veldhospitaal voor gewonden van de gevechten rond de Maas. In een latere oorlogsfase vonden ook doden van de slag om Verdun hier hun rustplaats. Het ging hier met name om zwaargewonde soldaten van Le Mort Homme die in het veldhospitaal van Romagne terechtkwamen en hun verwondingen niet overleefden. De latere gesneuvelden kwamen van het Meuse-Argonne-offensief. Na de oorlog, vanaf 1932, werd onder verantwoordelijkheid van de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge, het kerkhof opgeknapt. De oorspronkelijk houten kruisen werden vervangen voor leistenen kruisen. Een muur werd opgericht en er kwam een natuurstenen gedenkruimte bij de ingang van het kerkhof. Vanaf 1966 kon de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge, nu financieel gesteund door de Bondsregering, weer verder gaan met het onderhoud van het kerkhof. Veel kruisen waren inmiddels weer aan vernieuwing toe en ook een aantal sparren moesten gekapt worden. In 1973 kregen ook de twee Joodse graven een eigen steen met daarop een davidster en Hebreeuwse lettertekens.

28 mei 2016 Bijzetting in Romagne
Op de Duitse begraafplaarts vond een bijzondere bijeenkomst plaats.
De onlangs gevonden stoffelijke resten van een geïdentificeerde Duitse soldaat – een jongen van 19 jaar – werden herbegraven, bij de plek waar zijn broer een graf heeft. Dit vond plaats op de dag voorafgaand aan de presidentiële aandacht in Verdun.
Op de bescheiden Duitse begraafplaats In Romagne was veel belangstelling, ongeveer driehonderd mensen. Alle speeches werden in Frans en Duits uitgesproken, jongeren hadden een prominente rol met mooie presentaties van eigen onderzoek naar het verleden, er was poëzie en muziek van een groot militair corps, een jeugdmuziekgroep en een duo zang en gitaar.

We gaan nu wat brocantes bezoeken want in de wijde omgeving van Verdun zijn op zondag in veel dorpjes van deze rommelmarktjes. Daarna gaan we weer richting huis. Het zit er weer op. Tot volgend jaar!