Donderdag 7 Juli
Pech met busje
De nacht van 6 op 7 juli 2022 gaan we weer beginnen aan ons reisje naar Romagne sous Montfaucon. We gaan dit jaar een dag extra. Dus dat belooft wat.
Herman en Rene zorgen voor ons vervoer want we gaan dit jaar net als vorig jaar met een busje. Dus die twee op 6 juli middags naar Rotterdam om het busje op te halen bij het verhuurbedrijf en dat is een hele opgave om dat in de middag te doen gezien het verkeer op dat tijdstip. Maar het is de kanjers gelukt om dat voor elkaar te krijgen.
Ik moet die dag nog werken maar ben om drie uur naar huis gereden om alles te pakken en om nog wat te slapen. Maar daar kwam niet veel van terecht en ik was niet de enige, Henk en Herman druppelen vlak na elkaar binnen. Na het nuttigen van de nodige koffie met versnapering gaan we op pad richting Spijkenisse om daar Rene op te pikken. En natuurlijk staat de koffie ook bij Rene al te pruttelen. Om een uurtje of 1:00 gaan we richting Frankrijk.
Onderweg stoppen we een aantal keren om van chauffeur te wisselen. De eerste stop is bij Hazeldonk , grens Nederland-België.
Na het nuttigen van wat broodjes rijden we weer verder. De sfeer zit er goed in. De tweede stop is tussen Antwerpen en Brussel en daar gebeurt het zelfde als bij de eerste stop. Jullie lezen dat ik naar een climax schrijf en dat klopt want bij de derde stop vlak voor Dinant op de parkeerplaats Aire de Salazine begeeft onze bus het. Melding in het scherm! Geen sleutel, zie instructieboek. Wat nu … Na het bestuderen van dat boek komen we niet verder. Herman besluit om de verhuurder van de bus te bellen maar het is nog voor 5:00 uur. Dat betekent voor de man een vroegertje. Hij vertelt Herman dat hij contact moet opnemen met de alarmcentrale van de ANWB. Zo gezegd zo gedaan en hij krijgt te horen dat het wel twee uur kan duren voordat er iemand kan komen.
Dus er zit niets anders op dan te wachten. De parkeerplaats staat vol met vrachtwagens die daar staan te overnachten. Ons witte busje valt wel op tussen al die giganten. Ik vraag me af waarom er niemand naar ons toe komt , ze zien toch dat we pech hebben? Opeens gaat het licht branden. Valt het kwartje? Ons busje is van het verhuurbedrijf “van ‘T Hart” en op iedere kant van die bus is een zwart hart op geschilderd. En het busje is gevuld met vier gigantische kerels. Ik denk dat ze ons aanzien voor mannelijke prostituees oeps.
Na twee en een half uur komt er een Belgische berging aanrijden. De man een Frans sprekende Belg die ondanks dat hij Frans spreekt niet te verstaan is. Komt waarschijnlijk ook omdat hij maar 1 tand in zijn mond heeft. Hij kijkt 1 seconde onder de motorkap, kijkt even intelligent en doet hem gelijk weer dicht. Daarna begint hij de bus met kabels en een lier op de trailer te trekken. Hij zet de hele handel vast met spanbanden en met gebaren sommeert hij ons om plaats te nemen in het busje. Nou dat hebben we geweten het lijkt wel de kermis zo worden we heen en weer geschud. We hebben geen idee waar hij ons naar toe rijdt. Na een wildemans rit van een half uur rijden we een industriewijk van Namen binnen en hij zet ons met bus af bij een VW dealer garage. “So far so good”
Het is nog voor acht uur en de garage gaat om acht uur open. Om stipt acht uur wordt onze bus naar binnen geduwd . De monteur komt na een uur op een beeldscherm gekeken te hebben naar ons toe met de melding dat ons busje is overleden. Hij kan niets meer voor ons betekenen.
Inmiddels heeft Herman contact gehad met de verhuurder en die was zo slim geweest om alvast een oplegger met een nieuwe bus op weg te sturen. Dat betekent dat we buiten in de kapotte bus moeten wachten op vervanging. Om precies 12:00 komt de oplegger met busje het terrein op rijden. Wat zijn we blij!!! De man van het vervoer bedrijf heeft ook een reservesleutel mee genomen maar ook die deed het niet. Hij rijdt de nieuwe bus van de oplegger en rijdt hem naast de kapotte bus zodat we onze bagage over kunnen laden. Ondanks de pech zijn we goed geholpen door het verhuurbedrijf “van ‘T Hart “uit Rotterdam.
Tour de France
We gaan weer on route!
We rijden naar Bouillon om daar de grens met Frankrijk over te gaan en vandaar naar Sedan. Rene besluit Roland van La Gabrielle te bellen dat we later aan komen. Roland vertelt dat we waarschijnlijk Sedan niet door komen omdat de Tour de France dit jaar en precies als wij daar aan komen door Sedan komt. En ja hoor alles was afgesloten. Geen doorkomen aan. Het beste dat we kunnen doen is wachten tot de karavaan wielrenners voorbij is. Dat betekent volgens de borden en hekken die overal de wegen blokkeren, dat we pas om 17:00 door Sedan heen kunnen om bij de Maas te komen.
La Gabrielle
De afsluitingen gaan een uur eerder weer open wat een geluk! Dus op naar Stenay om daar boodschappen te doen voor ons weekend. Inmiddels beschouwen we onze extra dag maar als verloren.
Rond 18:00 rijden we het erf op van La Gabrielle waar Beatrice al klaar staat met een blad vol heerlijke koude biertjes. Ook Roland schuift aan met een fles Mirabelle likeur en we toasten op een goed weekend. Overigens die Mirabelle likeur hakt er goed in bij de vermoeide oude mannen.
Poesaka Malacca
Rob en Kees kunnen ook ieder moment aan komen. We kijken reikhalzend uit naar ze want Rob heeft weer de heerlijke Indische rijsttafel bij zich van Poesaka-Malacca uit Den Haag die we deze avond gaan eten. Wat een feest!! Maar eerst moet er nog wat gevierd worden en dat is de verjaardag van onze vriend Kees. Hij is namelijk 70 geworden en dat zie je niet van hem af.
Vrijdag 8 Juli
Een nieuwe dag
Een nieuwe dag is aangebroken. De heren komen langzaam op gang, wat wil je ook na zo’n dag als gisteren. Weinig slaap en dan op het einde van de dag de nodige alcoholische versnaperingen en het heerlijke eten van Rob. Daar moeten onze toch wat verouderde lichamen even weer aan wennen om de overmaat te verwerken. De heren gaan zich wassen en klaar maken voor het ontbijt.
Onze jongste telg en meest fitte van ons René verzorgd ons ontbijt. En dat doet hij met veel souplesse. Hij ramt het ene gebakken ei na het ander de pan uit en dat moet ook wel want de heren lusten wel wat. Op de kaart van ons ontbijt staat, gebakken eieren met bacon, Franse kaas en dan niet de ordinaire kammewattes maar Franse kaas met veel schimmel, veel pain du stock met Franse roomboter die als hij hard uit de koelkast komt goed te snijden is met een kaasschaaf. Oeps weer een aanslag op het leven. Maar al die overtollige calorieën worden er vandaag wel weer afgelopen want we hebben een prachtig programma voor vandaag. Na het opruimen van de ontbijttafel gaan we weer on Route. Na het inladen van de oude mannen in het busje rijden we naar Brieulles-sur-Meuse om aldaar de Duitse begraafplaats te bezoeken.
Brieulles-sur-Meuse Duitse begraafplaats.
In al die jaren dat we in Romagne sous Montfaucon komen zijn we er waarschijnlijk zo’n 100 keer langs gereden. Ik denk dat na “Noyers-Pont-Maugis” dit een van de mooiste Duitse erevelden is.
Deutscher Soldatenfriedhof Brieulles-sur-Meuse
Het Deutscher Soldatenfriedhof Brieulles-sur-Meuse is een Duitse militaire begraafplaats met gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog en gelegen in de Franse gemeente Brieulles-sur-Meuse in het department Meuse in de regio Grand Est. Op de begraafplaats liggen 11.281 Duitse soldaten begraven die in de omgeving sneuvelden tijdens de operatie om de Maas over te steken eind 1914, begin 1915. De begraafplaats wordt beheerd door de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge.
Kanon bij Hermeville en Woevre
Na het bezoek aan dit prachtig gelegen “Deutscher Soldatenfriedhof” gaan we nu naar de plaats Hermeville en Woevre.
Het is een klein uurtje rijden richting St. Mihiel. Ik heb gelezen dat daar veel overblijfselen van de grote oorlog nog te zien zijn. Dan heb ik het over de site van het kanon van Hermeville en Woevre.
Er zijn verschillende sites opgezet waar bezoekers dit weinig bekende deel van wat het Duitse achterfront wordt genoemd, kunnen ontdekken. Van 1914 tot 1918 Lag het dorp Hermeville en Woëvre direct aan het front.
Het werd van 1914 tot 1916 bezet door Franse troepen die er vele kampen en barakken hadden opgezet. De betonnen onderkomens staan er nog steeds.
In 1915 liet de commandant van het bolwerk Verdun een 140 mm marinekanon model 1910 installeren in de bossen van Hermeville. Dit kanon heeft als doel om de door de Duitsers aangelegde infrastructuur te vernietigen.
In Herméville is ook een observatorium gemaakt, In de stam van een imposante oude eik zijn ijzeren sporten gemaakt die toegang geven tot een platform om als uitkijkpost te dienen, om zo doelen te identificeren. Het is vandaag de dag nog steeds zichtbaar.
Echter, de tijd doet zijn werk, de boom absorbeert ze langzaam voor meer dan honderd jaar, maar hij zal de herinnering bewaren tot het einde van zijn dagen.
Op 21 februari 1916 begon het Duitse offensief op Verdun met een meedogenloze beschieting van Franse stellingen. Na het onklaar maken van het kanon evacueerden de Fransen hun stelling.
Het is een prachtige omgeving vol geschiedenis en bezienswaardigheden dus een genot om daar rond te lopen.
Bezoek aan fort de Jouy
Voldaan lopen we in de smorende hitte terug naar het busje. We zijn zeker onder de indruk van wat we net hebben gezien. We volgen ons volgende plan, we willen een bezoek gaan brengen aan het Fort de Jouy. Gelegen bij het plaatsje Jouy sous les Côte
Het Fort de Jouy, gelegen tussen de krachtige vestingen Toul en Verdun, werd gebouwd van 1883 tot 1885. Het is een fort van het Séré de Rivières type, volledig gebouwd in gehouwen natuursteen en niet gemoderniseerd.
Het fort, gebouwd in een vijfhoekige vorm, beschikt over 4 binnenplaatsen en is volledig omringd door een verdedigende gracht bewaakt door 4 caponnières waarvan één dubbele. De ingang, de ophaalbrug en de gepantserde deur zijn nog aanwezig.
We komen aan bij het fort en horen een enorm lawaai. Wat blijkt het is een waterpomp zonder uitlaat die een kelder staat leeg te pompen. Vrijwilligers zijn het fort aan het restaureren en niet zonder resultaat. Het ziet er schitterend uit zelfs alle houten raam sponningen zijn hersteld. Er zit zeker al voor jaren werk in en ze moeten nog heel veel doen.
Onze gids “Papillon“.
Er komt een springerig mannetje op ons af die beduidt met hem mee te gaan. Wat blijkt je moet een afspraak maken om een rondleiding te krijgen. Maar Rob krijgt het bij hem voor elkaar dat we nu die rondleiding krijgen. Gids Papillon zoals we hem nu noemen neemt ons in snel tempo mee door het fort. We zien alles in vogelvlucht dus de camera’s maken overuren.
Papillon vertelt zeer gepassioneerd en Rob en Henk vertalen want Papillon praat zo snel dat ik er geen touw aan kan vast knopen. De man hobbelt van het ene kant van het fort naar de andere kant en weet ons zo’n twee uur te vermaken. Je moet wel conditie hebben om hem bij te houden.
Wat een beleving en wat een schitterend fort. “Papillon” Wat een aardige en lieve man. Doodmoe en nog stil van wat we net hebben meegemaakt lopen we terug naar het busje.
De dag is voorbij gevlogen! We hebben weer een hoop om over na te denken. We besluiten om richting Romagne sous Montfaucon te gaan. We rijden door St.Mihiel en Rob komt op het idee om lekker een terrasje te pakken en een lekker koud biertje te drinken. Daar gaan we niet over stemmen.
Toko Sarin
Het wordt inmiddels nu echt tijd om te gaan. De magen beginnen te knorren want we weten wat we gaan eten. Rob heeft voor deze dag Surinaamse Roti mee genomen uit Wateringen. De toko heeft een, dat vinden wij een vreemde naam “Toko Sarin” is die roti wel veilig te eten? Zijn die roti’s gaar gestoomd met zenuwgas? Niets van dat alles is waar! Rob de roti’s zijn overheerlijk.
Graf van Solomon (Salman) aka Lerman
Nadat we alles hebben opgeruimd besluiten we om een wandeling te maken naar de Amerikaanse begraafplaats. We gaan daar een heel bijzonder graf bezoeken. Het graf van Solomon (Salman) Lerma aka Lerman. Rene heeft dit graf vorig jaar gevonden en is op onderzoek gegaan naar het verhaal van Soloman en kwam met dit bijzondere verhaal.
Op de Amerikaanse nationale begraafplaats in Romagne-sous-Montfaucon ligt het lichaam van Solomon (Salman) Lerma, een Mexicaanse jongen en inwoner van de staat Zacatecas. Solomon was een held die zijn leven riskeerde om dat van een Amerikaanse vriend, Kolonel Sam Robertson, te redden. Nadat hij tweemaal gewond en vergast was stierf hij op 1 februari 1918 aan een longontsteking in een ziekenhuis in Gondrecourt-le-Chateau. Hij was 15 jaar oud op het moment van zijn overlijden.
In de zomer van 1915 maakte Solomon kennis met Sam Robertson, die op dat moment een “autoweg” aan het bouwen was van San Benito naar de Laguna Madre. Meneer Sammy en de kleine Solomon werden goede vrienden. Sam kreeg liefde en affectie van de kleine Mexicaan.
Op een middag, terwijl hij met zijn oude Ford T-model door de Brush County reed, vielen vijf bandieten Sam Robertson aan. Hij zocht zijn toevlucht achter een bosje ebbenhouten struiken en hield zijn aanvallers op afstand met zijn pistool en geweer. De kleine Solomon, die geiten hoedde, hoorde het geweervuur en kroop door de jungle om het te onderzoeken. Hij zag de ‘vieja’ van zijn vriend, Sam’s oude Ford, en nam de situatie in één oogopslag in zich op, zich realiserend dat meneer Sammy’s grootste behoefte water en kogels zou zijn. De kleine Solomon kroop uit het struikgewas, ging naar de “jacal” (Mexicaanse hut) van zijn werkgever, haalde een veldfles met water en veertig tot vijftig patronen, en gleed als een slang door de jungle terug naar zijn vriend. Met genoeg water en patronen konden ze het volhouden tot het donker werd. Beiden werden gered.
Bezorgd om het welzijn van de kleine Solomon adopteerde Sam en zijn vrouw Adele de kleine Solomon Lerma.
De soldaten van Company E van de 26e Infanterie Divisie waren zo blij met de kwaliteiten van de kleine Solomon, als soldaat en om zijn vindingrijkheid, dat ze hem als hun mascotte adopteerden. Solomon volgde Sam Robertson en Company E in 1917 naar Frankrijk. Vanaf de Company mess in de loopgraven droeg de kleine Solomon hete Ierse stoofpot en koffie naar zijn dierbare Amerikaanse vrienden. Op één van zijn tochten door de loopgraven raakte Solomon gewond. Nooit volledig hersteld van de gevolgen van de eerdere vergassing kreeg Solomon in het ziekenhuis een longontsteking, hij stierf enige tijd later in het ziekenhuis.
Deze jonge Mexicaanse held ligt nu als burger begraven naast zijn Amerikaanse kameraden op de begraafplaats in Romagne. Zo ver van zijn huis, maar thuis bij zijn vrienden die hij langs de weg van zijn korte leven heeft verworven.
Colonel Sam Robertson schreef:
“No gamer person ever lived.”
“Solomon proved that when he crept to my automobile to secure cartridges when I was holding off the bandits, and he proved it times without number in France. There was not a member of old E Company who did not shed a tear when he learned that Solomon Lerma had ‘gone west.’ I am certainly glad to learn that the body of the little Mexican hero has been buried in the American National cemetery in France, and I doubt if there is one in the cemetery who was more loyal to the Stars and Stripes, or who was more loyal to his friends than Solomon Lerma.”
LEST WE FORGET!
Meuse-Argonne American Cemetery
Solomon (Salman) Lerma aka Lerman, Plot F Row 1 Grave 34
GPS Grave: 49°19’56.0″N 5°05’38.4″E
Tekst: Mijn vriend Rene en auteur van dit artikel.
Zaterdag 9 juli
Zaterdag 9 juli
Ja hoor weer een nieuwe dag breekt aan. De mannen komen moeilijk op gang, eigenlijk het zelfde als de vorige dag. Chef René Brasseur van het Chȃteau Poulailler maakt weer een goddelijk ontbijt. Jullie weten wel met die Franse roomboter met kaasschaaf en veel pain du stock met gebakken eieren. Na dit weekend ga ik toch echt eens nadenken over een maagband.
We gaan weer “en chemin”. Dit keer voor de verandering weer richting Verdun. We gaan wat Villages Détruit bezoeken. Als eerste Ornes.
Village Detruit Ornes
Ornes (Village Détruit).
Tijdens de gevechten rond Verdun werd de gemeente Ornes totaal verwoest. Sindsdien wordt het grondgebied slechts in stand gehouden als herinnering aan de oorlog. Ornes was een gemeente die groter was dan de omliggende verwoeste dorpen. Omstreeks 1850 telde men er 1367 inwoners, maar door de industrialisering was dat aantal tegen 1914 geslonken tot 750.
Ornes lag al vlug te dicht bij het strijdgewoel en al op 25 augustus 1914 werd de bevolking aangemaand om de gemeente te evacueren, maar niet iedereen wou zo maar vertrekken. Blijven was risicovol, in september 1914 doodde een ontploffende obus er twee kinderen. In oktober ’14 besloten de resterende dorpelingen om toch te vertrekken, maar een aantal van hen werd gevangen genomen door de Duitsers. In 1915 tot februari 1916 lag het dorp in de 2de Franse linie. Maar van 21 tot 24 februari ( begin van de slag om Verdun) was de Duitse druk zo sterk dat Ornes al op 24 februari, na zware beschietingen, door Duitse infanteristen bezet werd. Het dorp werd pas op 23 augustus 1917 door Franse poilus heroverd.
Na de oorlog was de grond door munitie, mijnen en ander oorlogstuig zodanig gevaarlijk om op te bouwen dat de Franse regering wederopbouw verbood, Ornes lag nu in de gevaarlijke ‘Zone Rouge’.
De kerk ruïne van Ornes aan de route forrestière de l´Orne getuigt er van een bestaand en voorspoedig leven uit het verleden. Het verwoeste dorp kreeg wel op de oude begraafplaats haar eigen monument der gesneuvelden en in op 14 augustus 1932 wijde men er de kapel abri Saint-Michel.
We gaan nu naar Bezonvaux (Village Détruit).
Village Détruit Bezonvaux
De slag bij Verdun in 1916 eiste 270.000 levens. Meer dan 492.000 raakten gewond. Hele dorpen waren zo volledig verwoest dat ze nooit meer herbouwd zouden worden. Gemeenschappen voor altijd uit hun huizen verdreven. In het verwoeste dorp Bezonvaux, op 15 km van Verdun, staat nu een kleine kapel als gedenkteken voor de ontheemden. Het gebrandschilderde glas van de kapel biedt een opvallend venster op de tragedie van Bezonvaux en op leven en dood in het Niemandsland van de Grote Oorlog.
Het dorp Bezonvaux werd het slachtoffer van de ‘Grand Guerre’. Het was een van de negen dorpen die tijdens de Slag om Verdun (1916) werden verwoest en een van de zes die nooit opnieuw werden bewoond.
Een herdenkingskapel gebouwd in de met kraters bezaaide overblijfselen van Bezonvaux markeert het offer van de dorpsgemeenschap .
Het glas-in-loodraam van de kapel, ontworpen door de beroemde Franse glasblazer Jacques Gruber (1870-1943), toont een fictieve scène geïnspireerd door de zeer reële bevrijding van Bezovnaux door Franse troepen op 15-16 december 1916.
Het biedt een blijvend inzicht in de verwoestende effecten van Niemandsland op degenen die hebben gevochten en degenen die tijdens WO1 zijn ontheemd.
Ossuaire Douaumont
Na het bezoek aan de twee verwoeste dorpen gaan we nu richting het Ossuaire “knekelhuis”. Het altijd zo indrukwekkende monument is na de restauratie van 2010-2015 al weer aardig zwart aan het worden. Maar dat neemt niet weg dat het een impressief gebouw is. En dan alleen al te bedenken dat hier zo’n 130000 mensen hun laatste rustplek hebben gevonden.
We gaan weer verder en komen langs Ouvrage de Froideterre. Ook hier maken we uiteraard even een stop.
Ouvrage de Froideterre
Nu gaan we toch echt terug richting Romagne. We hebben een afspraak met Jean Paul de Vries om even bij te praten. De laatste keer dat we elkaar gezien hebben was in ‘s-Hertogenbosch op de donateurs dag. We hebben afgesproken op de Amerikaanse begraafplaats en al snel komt hij terplekke. Na een hartelijke begroeting gaan we op weg naar het museum Romagne 14-18 . Vrijwilliger Hans begroet ons en schenkt snel wat koude Jupilers in. Het is weer een gezellig samen zijn.
Ontmoeting Jean Paul de Vries
Eenmaal terug in La Gabrielle maken we ons op om uit eten te gaan. We gaan naar restaurant la sicilia in Dun sur Meuse. Henk heeft gereserveerd dus we moeten op tijd daar zijn. Alors c’est reparti pour Dun sur Meuse!
Het is onze laatste avond in Romagne morgen 10 juli moeten we al vroeg op. Dan gaan we weer richting huis. Door omstandigheden hebben we een paar extra passagiers die we in Nederland moeten afzetten en dat doen we graag. We hebben veel mooie dingen gezien. Het was een fantastisch weekend!!!
Tot volgend jaar.
