Reisverslag Verdun 4-6-2004
Dag 1
Morgens om half 5 zijn we weer richting Verdun afgereisd, nu met z’n vijven, mijn zoon van 16 ging ook mee. Toen we in Vilosnes aankwamen hebben we eerst onze spullen in ons hotel gebracht.
Hotel Le Vieux Moulin
In dit leuke hotelletje overnachten we al 7jaar,oma verwelkomt ons hartelijk met een kop koffie. Na wat uitgerust te zijn van de reis rijden we richting Haumont, het dorp was het eerste dat door de Duitsers in de slag om Verdun aangevallen werd. Het dorp is totaal vernietigd en er staat nu alleen nog een herdenkingskapel.
Haumont
Na in Haumont nog wat rondgekeken te hebben (we zijn hier al eerder geweest )zijn we op weg gegaan naar de Tavannes tunnel.
De Tavannes tunnel is een spoortunnel die onder het slagveld door loopt. We zijn hier ook al eerder geweest maar we durfden er toen niet doorheen te lopen, we waren toen bang voor instorting. Maar nu na wat beter te zijn ingelicht zijn we er toch doorheen gelopen, midden in de tunnel zitten nog grote nissen die waarschijnlijk dienst deden als opslag en als schuilplaats, de tunnel is voor een groot gedeelte opnieuw gestut. Aan de andere kant van de tunnel zijn ook nog onderkomens en wachtpost ruimten met schietgaten om de vijand buiten te houden.
De tunnel die in 1874 gebouwd is verkeerd nog in redelijke staat maar doet geen dienst meer. Naast de oude tunnel is een nieuwe gegraven. De tunnel werd ook als schuilplaats ,munitieopslag en hospitaal gebruikt. De Tavannes tunnel is ongeveer 1300 meter lang. Het gebeurde laat in de avond van 4 september, is er in de tunnel een ongeluk gebeurd,waarschijnlijk toen er ergens brand uitbrak in een lading vuurpijlen die muilezels net de tunnel hadden ingebracht. De vuurpijlen zetten een depot met handgranaten in brand die weer de benzine voor de lichtinstallatie deed ontvlammen; en dit deed op haar beurt weer nieuwe handgranaten ontploffen. Vele soldaten vluchten in paniek naar buiten waar net op dat moment een Duitse beschieting gaande was. Reddingsploegen telden in totaal meer dan 500 doden.
gedenksteen uit het Ossuaire
Na wat bekvechten (altijd gezellig hoor!!!) over welke richting we uit moesten kwamen we dan weer bij de auto,na een lekkere sigaar van Herman gerookt te hebben besluiten we om voor mijn zoon Remco die voor het eerst mee was, naar fort Douaumont en Froideterre te gaan en uiteraard het Ossuaire te bekijken.
Ronald en Remco op fort Douaumont De boys in het Ossuaire Uitzicht vanuit de toren van het Ossuaire De bel van het Ossuaire
Na een vermoeiende dag zijn we weer richting Vilosnes gereden om bij oma heerlijk wat te gaan drinken en te eten.
Dag 2
Na een goede nachtrust en een lekker ontbijt gaan we op pad, we gaan op weg richting Mort Homme, daar in de buurt moeten 2 fortificaties liggen fort Marre en fort Bois Bourrus die forten vormden een verdedigingwerk van de heuvel Mort Homme. We wisten ongeveer waar de forten moesten liggen, na een lange landweg met veel gaten kwamen we bij een boerderijtje Henk en Rene trokken de stoute schoenen aan en zijn gaan vragen of zij wisten waar de forten lagen, de mensen waren zo vriendelijk om ons een eindje op weg te helpen, bij een kruising van twee landwegen stopten ze en vertelden dat we hier in de bossen moesten zoeken. Na een half uur vonden we in een dichtbegroeid bos de ingang van fort Marre.
Ingang fort Marre
Na fort Marre zijn we terug gelopen naar de auto en hebben daar wat gedronken en gegeten, en zijn toen op zoek gegaan naar fort Bois Bourrus. Het was inmiddels al lekker warm geworden de zweetparels liepen van ons lijf, maar ons zoeken werd beloond, na ongeveer drie kwartier vonden we fort Bois Bourrus.
Fort Bois Bourrus
Fort Bois Borrus (Molitor)
310 meter boven zeeniveau
Noordwestelijk gelegen van Verdun
Bouwtijd 1881 – 1887.
1892 – 1894 Gemoderniseerd (Beton versterkt )
1904 – 1907 Aanbouw van Pantser delen
1913 – 1914 7,5 cm geschutskoepel ingebouwd maar niet afgemaakt
1918- dubbele Pamard kazemat ingebouwd. Tevens was een buitenliggende gepantserde geschutsopstelling voorzien voor 2 x 15,5 cm stukken geschut maar hieraan is niet meer begonnen
Bezetting 1914 – 197.Man.
1916 – 197.Man
1917 – 150.Man
Bouwkosten
2.950.000.Franc.
Bewapening 6x Revolverkanonnen.
6x 12´kulassen Kanonnen.
4x 27cm Mijnen werper.
2x Machine geweren
omgeving Directe omgeving: Batterij 7.1 (1881-1890) iets ten zuiden van het fort.Batterij 7.2 (1881-1890) (omgebouwd) iets ten noorden van het fort.Batterij 7.3 (1909) 1 x 15,5 cm geschut (lange loop) Direct noordoostelijk van het fort. Tussentijds depot “p” direct oost (400 meter) van de keel van het fort (van de aanvalsrichting afgekeerde zijde van het fort).Tussentijds depot “z” 300 meter zuidwestelijk van het fort. Schuilplaats BBM noordoostelijk tussen Fort Bois Borrus en Fort Marre. Schuilplaats CBB2 iets ten zuidoosten van het fort. Pamard kazemat (Model 1918) zuidwestelijk van het fort. Gangensysteem: totale lengte 1190 meter.
Het fort heeft een gelijkmatige polygonale vorm. In de keel is een keelcaponnière (caponnière is een lage uitbouw van de wal) aangebracht welke de gracht beschermt. De gracht is 6 meter diep en 10 meter breed en is aan beide zijden van muren voorzien.
De ingang van het fort is rechts van de keelcaponnière bereikbaar via een vaste brug. Men komt op een binnenplaats en ziet aan de rechterkant een groot oud kazernecomplex. Het bovenste deel van het kazernecomplex is door een dwars gang gescheiden van de rest van het fort. In het kazernecomplex bevindt zich de kruitopslagplaats met de daarbij behorende werkruimten. Een gemoderniseerd (beton versterkt) deel van de kazerne is ondergronds en is aan de westelijke kant van de keelpunt. Daar vandaan voert een lange gang naar de kazemat Bourges, naar de linker hefbare koepel voor het machinegeweer en gaat verder naar de hefbare koepel voor het 7,5 cm geschut op de punt van het fort en tenslotte voert deze gang naar de dubbele bescherming van de gracht in het midden van het fort. Van de linker machinegeweerkoepel loopt er ook een gang naar de linker bescherming van de gracht.
De ruimten voor het 7,5 cm geschut zijn groot opgezet maar niet afgemaakt. De bepantsering is niet meer aangebracht. Het open fundament werd dichtgestort. Aan beide kanten van het fundament voor het 7,5 cm geschut zijn twee bij elkaar komende onderkomens. Aan de rechterzijde kan men via een gang bij een nog een hefbare machinegeweerkoepel komen die de rechterkant van de gracht bestrijkt.
1914
Na de uitbraak van de vijandelijkheden werd het fort geactiveerd. Werkzaamheden voor de inbouw van de Galopin hefkoepel werden direct gestart.
Tot 1918
Gedurende de Duitse opmars in 1914 vielen Duitse patrouilles het fort aan maar die aanvallen werden afgeslagen. In 1914 werd het fort door Duits geschut beschoten.
In februari 1916 werden werkzaamheden gedaan ter voorbereiding op het vernietigen van het fort met behulp van explosieve maar later werd de verdediging weer ingesteld. Nu was het ook mogelijk om de beide kazematten Bourges met het geschut te dekken.
Het fort kwam al bij het begin van de slag om Verdun onder zwaar geschutsvuur te liggen. De daaruit voortvloeiende schade ontstond primair aan de gebouwen die uit metselwerk waren opgetrokken. Vanaf midden 1916 begon men ook in fort Bois Bourrus met de bouw van een gangensysteem. Door de langdurige beschietingen was de bouw van een goed gangenstelsel een uiterst zinvol besluit.
Het fort lag, net als alle andere verdedigingswerken op de Marre rug, in een gunstige positie. Men kon het front aan de oost oever goed overzien en men kon de gehele streek met de talloze batterijen bestoken.
310 meter boven zeeniveau
Noordwestelijk gelegen van Verdun
Bouwtijd 1881 – 1887.
1892 – 1894 Gemoderniseerd (Beton versterkt )
1904 – 1907 Aanbouw van Pantser delen
1913 – 1914 7,5 cm geschutskoepel ingebouwd maar niet afgemaakt
1918- dubbele Pamard kazemat ingebouwd. Tevens was een buitenliggende gepantserde geschutsopstelling voorzien voor 2 x 15,5 cm stukken geschut maar hieraan is niet meer begonnen
Bezetting 1914 – 197.Man.
1916 – 197.Man
1917 – 150.Man
Bouwkosten
2.950.000.Franc.
Bewapening 6x Revolverkanonnen.
6x 12´kulassen Kanonnen.
4x 27cm Mijnen werper.
2x Machine geweren
omgeving Directe omgeving: Batterij 7.1 (1881-1890) iets ten zuiden van het fort.Batterij 7.2 (1881-1890) (omgebouwd) iets ten noorden van het fort.Batterij 7.3 (1909) 1 x 15,5 cm geschut (lange loop) Direct noordoostelijk van het fort. Tussentijds depot “p” direct oost (400 meter) van de keel van het fort (van de aanvalsrichting afgekeerde zijde van het fort).Tussentijds depot “z” 300 meter zuidwestelijk van het fort. Schuilplaats BBM noordoostelijk tussen Fort Bois Borrus en Fort Marre. Schuilplaats CBB2 iets ten zuidoosten van het fort. Pamard kazemat (Model 1918) zuidwestelijk van het fort. Gangensysteem: totale lengte 1190 meter.
Het fort heeft een gelijkmatige polygonale vorm. In de keel is een keelcaponnière (caponnière is een lage uitbouw van de wal) aangebracht welke de gracht beschermt. De gracht is 6 meter diep en 10 meter breed en is aan beide zijden van muren voorzien.
De ingang van het fort is rechts van de keelcaponnière bereikbaar via een vaste brug. Men komt op een binnenplaats en ziet aan de rechterkant een groot oud kazernecomplex. Het bovenste deel van het kazernecomplex is door een dwars gang gescheiden van de rest van het fort. In het kazernecomplex bevindt zich de kruitopslagplaats met de daarbij behorende werkruimten. Een gemoderniseerd (beton versterkt) deel van de kazerne is ondergronds en is aan de westelijke kant van de keelpunt. Daar vandaan voert een lange gang naar de kazemat Bourges, naar de linker hefbare koepel voor het machinegeweer en gaat verder naar de hefbare koepel voor het 7,5 cm geschut op de punt van het fort en tenslotte voert deze gang naar de dubbele bescherming van de gracht in het midden van het fort. Van de linker machinegeweerkoepel loopt er ook een gang naar de linker bescherming van de gracht.
De ruimten voor het 7,5 cm geschut zijn groot opgezet maar niet afgemaakt. De bepantsering is niet meer aangebracht. Het open fundament werd dichtgestort. Aan beide kanten van het fundament voor het 7,5 cm geschut zijn twee bij elkaar komende onderkomens. Aan de rechterzijde kan men via een gang bij een nog een hefbare machinegeweerkoepel komen die de rechterkant van de gracht bestrijkt.
1914
Na de uitbraak van de vijandelijkheden werd het fort geactiveerd. Werkzaamheden voor de inbouw van de Galopin hefkoepel werden direct gestart.
Tot 1918
Gedurende de Duitse opmars in 1914 vielen Duitse patrouilles het fort aan maar die aanvallen werden afgeslagen. In 1914 werd het fort door Duits geschut beschoten.
In februari 1916 werden werkzaamheden gedaan ter voorbereiding op het vernietigen van het fort met behulp van explosieve maar later werd de verdediging weer ingesteld. Nu was het ook mogelijk om de beide kazematten Bourges met het geschut te dekken.
Het fort kwam al bij het begin van de slag om Verdun onder zwaar geschutsvuur te liggen. De daaruit voortvloeiende schade ontstond primair aan de gebouwen die uit metselwerk waren opgetrokken. Vanaf midden 1916 begon men ook in fort Bois Bourrus met de bouw van een gangensysteem. Door de langdurige beschietingen was de bouw van een goed gangenstelsel een uiterst zinvol besluit.
Het fort lag, net als alle andere verdedigingswerken op de Marre rug, in een gunstige positie. Men kon het front aan de oost oever goed overzien en men kon de gehele streek met de talloze batterijen bestoken.
Dag 3
We beginnen aan de laatste dag en gaan al vroeg op pad want we hebben nog wel het een en ander op ons lijstje staan, wat we nog willen gaan zien voor we weer richting Nederland gaan. Als eerste rijden we richting Beaumont ook een verwoest dorp.
Beaumont
Als tweede willen we de commandobunker van Kolonel Driant in het Bos van Caures gaan bezoeken. Rene de kaartlaaf loodst ons er feilloos naar toe.
BOS VAN CAURES
De verdediging van het Bos van Caures door Luitenant-kolonel Emile Driant’s
56e en 59e bataljon Jagers te Voet
22-24 februari 1916
Driant’s commandobunker, Bos van Caures
Het Bos van Caures vormde een onderdeel van de Franse verdedigingslinie ten tijde van het begin van de slag om Verdun in februari 1916 en werd verdedigd door het 56e en 59e bataljon Jagers te Voet (BCP – Franse lichte infanterie). Hun commanderend officier was de charismatische luitenant-kolonel Emile Driant. Deze officier had al lang gediend maar hij had ontslag genomen omdat de promotie, waarop hij meende recht te hebben, te lang uitbleef. Hij werd parlementair afgevaardigde voor de stad Nancy en schreef in de jaren voorafgaande aan WWI novellen onder de naam “Captain Danrit” (omzetting van “Driant”). Veel van deze novellen waren anti Brits! In 1914 kwam hij weer onder de wapenen als reservist en kreeg laat in 1915 het commando over het 56e en 59e BCP. Hij was toen al boven de 60!
Driant had het Duitse offensief voorzien en was bezorgd over de toestand van de Franse verdediging van Verdun, vooral toen veel forten en verdedigingswerken in 1915 werden gesloten. Hij schreef enige van zijn politieke vrienden en waarschuwde hen voor de toekomst. Woest dat een ondergeschikte officier hem passeerde, verklaarde de Franse opperbevelhebber “Papa” Joffre dat er géén Duits offensief bij Verdun zou plaatsvinden en dat er niets meer gedaan behoefde te worden om de Franse verdediging te verbeteren. Later bleek dat hij ongelijk had en dat de soldaten zoals de Jagers van Driant in februari 1916 de grootste klappen kregen.
Driant’s posities in het bos van Caures bestonden uit een aantal vooruitgeschoven linies waarvan er een paar vlak bij de Duitse loopgraven lagen. Achter deze Franse linies waren versterkte onderkomens en verschillende betonnen bouwwerken. De Duitse beschieting begon op 21 februari 1916 om 07.15 uur. Veel gasgranaten werden gebruikt om de Franse verdediging uit te schakelen. Om 08.00 uur, vlak voor de infanterie-aanval, werd de beschieting heviger. Een van Driant’s mannen (Korporaal M. Brassard, 56e BCP) vertelde:
“van iedere 5 Poilus, werden er 2 levend begraven in hun loopgraven, 2 raakten gewond en de vijfde wachtte zijn lot af”
Ondanks het feit dat een deel van een Duits regiment als een wals over hen heen rolde (het 87e regiment, 21e divisie) hielde de Jagers van Driant meer dan 48 uur stand voordat zij zich moesten terugtrekken op Beaumont. Tot dat moment waren zij teruggevallen tot vlak bij de kruising van de weg Flabas/Ville. Op dat punt, tussen de granaattrechters, werd Driant getroffen. Hij riep: “O, mijn God” en viel achter een granaattrechter. Enkele van zijn mannen trachtten hem in veiligheid te brengen maar hij bloedde zo hevig uit meerdere wonden dat hij spoedig overleed. Hij werd door de Duitsers begraven, nadat zij dat punt hadden veroverd. Driant werd al snel een nationale held. Zijn beroemdheid werd nog groter toen zijn vrouw na de doorlog naar het bos van Caures kwam voor de herbegrafenis in zijn huidige graf.
Vandaag de dag staat kolonel Driant’s commandobunker tussen de bomen van het bos van Caures, veel vervallen loopgraven en granaattrechters herinneren nog aan de strijd.
Vandaag de dag staat kolonel Driant’s commandobunker tussen de bomen van het bos van Caures, veel vervallen loopgraven en granaattrechters herinneren nog aan de strijd.
Er staan verschillende monumenten ter nagedachtenis aan het 56e en 59e BCP in de omgeving van het graf van Driant. De locatie van zijn originele graf is ook nog te vinden in de bossen.
Op de plek waar de gedenksteen staat werd kolonel Driant dodelijk getroffen.
Na ons bezoek aan het Bos van Caures rijden we richting Memorial De Verdun. Memorial De Verdun is een museum dat op de plaats van het oude station van Fleury is gebouwd.
Na het bekijken van het museum zat het er weer op voor dit jaar.Bij goede gezondheid hopen we dat we volgend jaar weer een bezoek aan Verdun en omgeving kunnen maken,er is namelijk nog heel veel wat we nog niet gezien hebben.
Ronald Cossee.