Kerst aan het front 1914
Kerst aan het front 1914

Kerst aan het front 1914

Tijdens de kerstdagen van 1914, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, gebeurt er iets bijzonders in het niemandsland tussen de loopgraven. Britse en Duitse soldaten vieren massaal samen kerstfeest.
Uit de loopgraven steeg een gezang op, “Stille Nacht heilige Nacht” en “Es ist ein’ Ros’ entsprungen”. Na een tijdje beantwoordden de Engelsen deze liedjes met applaus of eigen kerstliedjes. Langzamerhand hield het schieten op en klommen de mannen half uit de loopgraven. Er werden over en weer kerstwensen geschreeuwd.
De echte ontmoetingen begonnen later op de avond toen de meest stoutmoedige soldaten van beide zijden over Niemandsland liepen naar de vijandige linie. Langzamerhand kropen steeds meer soldaten uit de loopgraven en namen een kijkje bij de “overburen”. Het gerucht spreidde over de hele frontlinie in België en Noord-Frankrijk en toen het ochtend werd en de zon door de mist brak stonden vele soldaten en officieren van beide zijden in Niemandsland met elkaar te praten of te drinken. Hier en daar werd ook samen gegeten en gezongen.
SFA 17 WO I: Bomvrije stelling 1914
In een brief aan zijn moeder beschrijft luitenant Dougan Chater de gebeurtenissen van Eerste Kerstdag:
‘About 10 o’clock this morning I was peeping over the parapet when I saw a German waving his arms, and presently two of them got out of their trenches and some came towards ours. We were just going to fire when we saw they had no rifles so one of our men went out to meet them and in about two minutes the ground between the two lines of trenches was swarming with men and officers of both sides, shaking hands and wishing each other a happy Christmas’ .
Soms werden deze samenkomsten door officieren aangemoedigd uit strategische overwegingen. Een kijkje in de loopgraaf van de vijand kon bij het uitstippelen van de strategie misschien wel van pas komen. Maar de meeste soldaten trokken op eigen initiatief naar Niemandsland.
Er werden ook cadeaus aan elkaar gegeven. De Duitsers gaven de Engelsen en Fransen bier, chocolade, sigaretten en ook hele andere zaken zoals handschoenen en borstels. De Engelsen gaven de Duitsers “Christmas pudding” en whisky. Er werd ook veel geruild. Tussen beide zijden werden afspraken gemaakt over het begraven van de slachtoffers en hier en daar werden ook gezamenlijke plechtigheden gehouden. Zo werd bij een begrafenis Psalm 23 zowel in het Duits als Engels gelezen. In sommige bronnen is zelfs sprake van een voetbalwedstrijd die gespeeld werd tussen Duitsers en Engelsen. 3-2 voor de Duitsers.
 
Luitenant Johannes Niemann beschrijft deze voetbalwedstrijd:
‘ Later a Scottish soldier appeared with a football which seemed to come from no where and a few minutes later a real football match got underway. The Scots marked their goal mouth with their strange caps and we did the same with ours. It was far from easy to play on the frozen ground, but we continued, keeping rigorously to the rules, despite that it only lasted an hour and that we had no referee. A great many of the passes went wide, but all the amateur footballers, although they must have been very tired, played with hugh enthusiasm.’

Op kerstdag denken we terug aan de gebeurtenissen van december 1914 aan het westfront en de ietwat mythische ‘kerstbestand.
Toen de oorlog uitbrak in augustus 1914 werd veel families laten geloven dat het tegen kerst voorbij zou zijn. Ze werden al snel geconfronteerd met de realiteit van hun geliefden die de kerst tegemoet zien in de loopgraven in heel Europa.
In december waren tal van militairen aan zowel geallieerde als Duitse zijde gedood en waren velen in een patstelling terechtgekomen in verraderlijke omstandigheden die de harde, koude winter tegemoet kwamen.
Op kerstavond herinnerden een aantal uit de eerste hand berichten aan een ijzige nacht in de loopgraven, toen in één deel het geluid van Stille Nacht over Niemandsland kwam vanuit de Duitse loopgraven. Veel soldaten kregen het bevel om niet te vuren tenzij er op hen geschoten wordt.
Volgens vele berichten kwamen Duitse militairen met witte vlaggen en kaarsen over de top in een zeldzame vertoning van kameraadschap. De twee partijen stemden overeen om te pauzeren met vechten voor kerstdag. Ze gaven elkaar de tijd om de doden op te halen en te begraven, cadeaus te
Naar schatting legden 100.000 soldaten die dag hun wapens neer. Een andere ‘durende mythe’ zoals bekend is, is dat er in niemandsland een voetbalwedstrijd werd gespeeld. Volgens historici werden er eerder een informele voetbalwedstrijd gespeeld.


Het is echter belangrijk op te merken dat deze wapenstilstand niet over het hele westfront heeft plaatsgevonden, een aantal soldaten werden gedood op kerstdag en in andere delen werd een wapenstilstand door beide partijen afgewezen. Veel bevelhebbers waren vijandig tegen een wapenstilstand omdat ze dachten dat het de strijddoelen zou ondermijnen.
Het idee van het kerstwapenstilstand is nu geïdealiseerd in de moderne cultuur, terwijl het in 1914 gebeurde in de zakken van het Westfront, het was niet universeel. Beide partijen hebben nog vier jaar intense gevechten doorstaan voor de wapenstilstand in 1918.